E-usługa
e-usługa - usługa świadczona bez jednoczesnej obecności stron (na odległość), poprzez przekaz danych na indywidualne żądanie usługobiorcy, przesyłanych i otrzymywanych za pomocą urządzeń do elektronicznego przetwarzania, włącznie z kompresją cyfrową, i przechowywania danych, która jest w całości nadawana, odbierana lub transmitowana za pomocą sieci telekomunikacyjnej w rozumieniu ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne (Dz.U.2024.34 t.j.), (Ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U.2020.344 j.t.)).
Spis treści
Proces komunikacji w ramach świadczenia e-usług
E-administracja to administracja nowoczesna, realizująca funkcje administracji tradycyjnej, polegające na wykonywaniu wewnętrznych zadań i świadczenia usług zewnętrznych z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej, czyli e-usług. Jakkolwiek by nie rozpatrywać procesów komunikacji między uczestnikami – obojętnie – z wykorzystaniem dokumentów elektronicznych czy papierowych, muszą istnieć co najmniej dwie strony procesu komunikacji; nawet gdy jest ich więcej, też można rzecz zawsze sprowadzić do zbioru komunikujących się par nadawca – odbiorca, czy jak w rozważanej przez nas e-administracji – usługobiorca (interesant) i usługodawca (organ, urząd obsługujący organ). Można to zobrazować następującym rysunkiem:
Elementy główne, wskazane kolejnymi numerami na rysunku, to:
[1] usługobiorca (interesant, strona postępowania),
[2] usługodawca (podmiot realizujący zadania publiczne),
[3] środki komunikacji elektronicznej, w tym mechanizmy potwierdzenia przedłożenia/doręczenia dokumentów (UPP, UPD),
[4] dokument, którego elementem (jeśli występuje) jest podpis [a].
Jest to najbardziej ogólne przedstawienie dwustronnej relacji, powstającej w czasie inicjowania procesu załatwiania sprawy – bez względu na to, która ze stron proces ten rozpoczyna, oraz z jakich środków komunikacji korzysta. Ważne jest, że wyżej wymienione elementy główne zawsze dają się wyraźnie wskazać – i w jakiś sposób opisać pewnymi cechami, które pozwalają kontrolować proces realizacji e-usługi.
Elementy składowe e-usługi
Poniżej przedstawiono elementy składowe e-usługi – jako pojęcia stojącego najwyżej w hierarchii strukturalnej omawianych zagadnień. Realizacja e-usługi (niezależnie od tego, czego dotyczy) zawsze wymaga czterech elementów składowych, które muszą być odrębnie wzięte pod uwagę. Są to usługobiorca, usługodawca, pośredniczący między nimi środek komunikacji elektronicznej, oraz dokument elektroniczny. Ponieważ jednak w procedurach załatwiania spraw dokumenty niejednokrotnie poddawane są konwersji formy lub postaci (a niekiedy jednego i drugiego), dlatego w schemacie zależności pokazano ogólnie dokument, bez wyszczególniania jego formy czy postaci.
Pozornie wydawać by się mogło, że e-usługi świadczone są niekiedy bez tworzenia dokumentów, gdyż wymagają jedynie podania pewnych danych, potrzebnych usługodawcy do ich realizacji. Jednak, poza usługami czysto informacyjnymi (BIP), dokumenty (lub chociażby logi systemowe) tworzone są zawsze, lecz nie zawsze jest to wyraźnie widoczne, gdyż nie zawsze żądane są one od usługobiorcy. Na tym bowiem polega specyfika e-usług, że wiele dowodów (świadczących o fakcie realizacji e-usługi, terminie realizacji, statusie, osobie usługobiorcy) dostarczają programy zaimplementowane w systemach teleinformatycznych dedykowanych do realizacji określonej usługi.
Na rysunku pokazano podstawowe elementy e-usługi. Jeden z nich – dokument – został wyróżniony z uwagi na fakt, że jest elementem najtrudniejszym do zdefiniowania i zbadania w codziennej praktyce; w każdym przypadku to z niego będą wynikały wszystkie informacje dotyczące pozostałych elementów e-usługi. Zamiast jednego dokumentu występować może cały ich zbiór (paczka), jednak dla rozumienia istoty rzeczy nie ma to żadnego znaczenia - analizie podlegał będzie zawsze każdy dokument.
Klasyfikacja rodzajowa usług administracji publicznej
G2B lub A2B (ang. Government To Business lub Administration To Business) - tak określany jest system teleinformatyczny, serwis internetowy lub usługi w Sieci, które łączą ze sobą organizacje rządowe z firmami (przedsiębiorstwami). Przykładami usług G2B są:
• serwisy z ofertami przetargów dla instytucji publicznych, gdzie firmy mogą zgłaszać swoje oferty
• e-deklaracje podatkowe dla firm
• kanały komunikacji organizacji rządowych z firmami (przedsiębiorstwami), np. elektroniczne skrzynki podawcze, ePUAP itp.
G2G lub A2A (ang. Government to Government lub Administration to Administration) - tak określany jest system teleinformatyczny, serwis internetowy lub usługi w Sieci, które łączą ze sobą organizacje rządowe między sobą (np. władze samorządowe na różnych szczeblach –urzędy centralne i samorządy, władze wojewódzkie z władzami gminnymi lub powiatowymi itp.).
Przykładami usług G2G są systemy wymiany informacji pomiędzy organami administracji publicznej (między sobą) jak
• tworzenie procedur przepływu informacji i ich udostępniania
G2C lub A2C (ang. Government to Citizen lub Administration to Citizen) - tak określany jest system teleinformatyczny, serwis internetowy lub usługi w Sieci, które łączą ze sobą organizacje rządowe z obywatelami. Przykłady serwisów G2C:
• serwisy do kontaktu obywateli z organizacjami rządowymi
• serwisy internetowe organów publicznych
• elektroniczne deklaracje podatkowe i celne
• elektroniczne skrzynki podawcze
• zintegrowane platformy e-usług udostepniające elektroniczne formularze itp.
G2E lub A2E (ang. Government to Employee lub Administration to Employee) - tak określany jest system teleinformatyczny, serwis internetowy lub usługi w Sieci, które łączą ze sobą organizacje rządowe z pracownikami administracji publicznej. Przykładami usług A2E / G2E są np. intranety wewnątrzorganizacyjne czy systemy zarządzania dokumentami.
Obszary e-usług publicznych wg Komisji Europejskiej
